Edebi Çeviri Tekniği
5 EDEBİ ÇEVİRİ TEKNİĞİ
Önde gelen çeviri uzmanlarından biri olan Amparo Hurtado Albir tarafından 5 edebi çeviri tekniği sunulmuştur.
Önde gelen çeviri uzmanı olan Profesör Amparo Hurtado Albir, Çeviri ve Çeviribilim (2001) adlı kitabında 5 edebi çeviri tekniğini tanımlamıştır. Bu teknikler şu şekildedir:
1.Adaptasyon:
Albir, adaptasyon tekniğini “bir kültürel elementin alıcı kültürün tipine göre yer değiştirmesi” olarak tanımlamaktadır. Bu teknik, bir dizi farklı dilsel süreç kullanılan reklamları, sloganları vb. çevirirken çok fayda sağlamaktadır. Bu durumlarda, en önemli şey mesajı oluşturan kelimelerden ziyade mesajın gerçek anlamıdır.
- Dilsel güçlendirme:
Albir, bu çeviri tekniğini “bu çeviri tekniği, hedef dile yeni dilsel elementler ekler. Dilsel sıkıştırma tekniğinin tersi” olarak tanımlamaktadır. Hedef dilde eşdeğeri olmayan bir kelimeyi açıklamak için açımlama yapma tekniğidir.
- Telafi etme:
Telafi etme tekniği “bir bilginin, orijinal metinde aynı yerde olduğunda aynı etkiyi sağlayamadığından bir bilginin veya biçimsel aygıtların parçasının metin içerisinde başka yere taşınması” olarak tanımlanabilir. Bu işlem, bir metin çevrildiğinde uğradığı kayıpları telafi etmeyi amaçlamaktadır. Bu teknik, özellikle kelime oyunları söz konusu olduğunda yararlıdır. Örneğin, çevirmenler kelime oyununu metne adapte edemediğinde oldukça sık olma eğilimindedir. O zaman, onlar metnin başka bir bölümünde kelime oyunu yaratmaya çalışırlar.
- Çıkarma:
Albir tarafından tanımlanan 4. edebi çeviri tekniği çıkarma tekniğidir. Çıkarma tekniği “hedef metinde görünmediğinden orijinal dil metnindeki bilgi ögelerinin kaldırılmasıdır. Dilsel sıkıştırma tekniği gibi, çıkarma tekniği de güçlendirme işleminin tersi” olarak tanımlanabilir. Edebi çevirmenler, sıklıkla çevrilen metnin bazı bölümlerinde bulunan bilgiyi yoğunlaştırmaya zorlanırlar. Bu teknik, çeviri çalışmasının biçimsel niteliğini geliştirmesi için gerekli olmayan bazı ögelerin kaldırılmasıdır.
- Ödünçleme:
Edebi çeviride sıklıkla kullanılan ödünçleme, ayrıca tıp ve işletme çevirilerinde de başvurulan tekniktir. Albir’e göre, bu teknik “orijinal metindeki bir kelimeyi veya tanımı değişiklik yapmadan hedef metne olduğu gibi yerleştirme” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım, üçüncü bir dilden (örneğin; Latince) veya hedef dildeki konuşucuların aşina olduğu veya hatta açıklanmaya değmeyen çevrilemez bir tanım da olabilir.
Edebi Çeviri Tekniği Nasıl Geliştirilir?
Dilin İnceliklerini Anlamak: Hem kaynak dili hem de hedef dili derinlemesine anlamak çok önemlidir. Bu dillerin gramer yapısını, deyimlerini, kültürel referanslarını ve stilistik özelliklerini öğrenin.
Edebi Eserleri Okumak: Her iki dilde de bol bol edebi eser okuyun. Bu, dilin doğal kullanımı hakkında size fikir verir ve çeviri yaparken nasıl daha etkili olabileceğinizi gösterir.
Çeviri Teorilerini Öğrenmek: Edebi çeviri teorileri üzerine yazılmış kitaplar okuyun. Bu teoriler, çeviride karşılaşılan zorlukları ve bu zorlukların nasıl aşılacağını anlamanıza yardımcı olabilir.
Pratik Yapmak: Sürekli pratik yapın. Kısa öyküler, şiirler ya da denemeler çevirerek başlayabilirsiniz. Zamanla daha uzun ve karmaşık metinlere geçebilirsiniz.
Geri Bildirim Almak: Çevirilerinizi deneyimli çevirmenlere veya dil uzmanlarına gösterin. Onların geri bildirimleri, hatalarınızı görmenize ve gelişmenize yardımcı olur.
Kültürel Bilgi: Çeviri yapacağınız iki kültürü de iyi tanıyın. Edebi eserler genellikle kültürel referanslar ve ince nüanslarla doludur. Bu kültürel bağlamı anlamak, çevirinin doğruluğunu ve akıcılığını artırır.
Dil ve Üslup Üzerinde Çalışmak: Çeviride orijinal metnin dil ve üslup özelliklerini korumak çok önemlidir. Bu nedenle, yazarın stilini yansıtan kelimeler ve yapılar kullanmaya özen gösterin.
Teknik Araçlar Kullanmak: Çeviri sırasında sözlükler, terminoloji veritabanları ve çeviri yazılımları gibi çeşitli araçlardan yararlanın. Ancak bu araçların rehber niteliğinde olduğunu ve her zaman en doğru çeviriyi sağlamayabileceğini unutmayın.
Yazma Becerilerini Geliştirmek: İyi bir çevirmen, aynı zamanda iyi bir yazar olmalıdır. Hedef dilde yazma becerilerinizi geliştirin ve dilin estetik yönlerine hakim olun.
Zaman ve Sabır: Edebi çeviri sabır ve zaman gerektiren bir süreçtir. Kendi hızınızda ilerleyin ve her çeviriyi bir öğrenme fırsatı olarak görün.
Bu adımları takip ederek edebi çeviri tekniklerinizi geliştirebilir ve daha etkili çeviriler yapabilirsiniz.
Edebi çeviri ile ilgili diğer Edebi Tercüme adlı yazımızı da okumanızı tavsiye ederiz. Edebi çeviri yaparken bu 5 edebi çeviri tekniğini göz önünde bulundurursanız edebi çeviri tekniğinizi geliştirmiş olursunuz. Ayrıca edebi çeviride giderek çeviri kalitenizi artırırsınız.
Edebi çeviri ihtiyaçlarınız için tek yapmanız gereken Tüm Çevirmenler ve Çeviri İşletmeleri Derneği üyesi olan firmamız ile iletişime geçmektir.
